SICAK ÇARPMASINA DİKKAT!

Sıcak çarpmasının, yüksek sıcaklıklara uzun süre maruz kalma veya yüksek sıcaklıkta fiziksel efor sonucu vücudun aşırı ısınmasının neden olduğu acil tedavi gerektiren bir durum olduğunu ifade eden Dahiliye Uzmanı Dr.Rıdvan Fevzi Değirmenciler, bu durumun, en çok yaz aylarında vücut ısısının 40 C üzerine yükselmesi ile görüldüğünü söyledi. Değirmenciler, sıcak çarpmasının en sık yaşlılarda ve kronik hastalığı olan kişilerde görüldüğünü belirterek tedavi edilmemesi halinde kalp, böbrek, beyin ve kas dokularında hasar yapabildiğini ve tedavinin daha uzun süre gecikmesi halinde ölümle sonuçlanabileceğini vurguladı.

Risk Faktörleri ve Belirtileri

Terin kolayca buharlaşmasını önleyen fazla giysiler giymek, vücut sıcaklığını düzenleme yeteneğini etkileyebilecek alkol içmek, terleme yoluyla kaybedilen sıvıları yenilemek için yeterince su içmemek gibi faktörlerin sıcak çarpmasına zemin hazırlayabildiğini açıklayan Değirmenciler, riski arttıran durumları ve sıcak çarpması belirtilerini  şöyle sıraladı: “Aşırı sıcaklıkla başa çıkma yeteneği, merkezi sinir sisteminin gücüne bağlıdır. Çok genç yaşta merkezi sinir sistemi tam olarak gelişmemiştir ve 65 yaş üstü yetişkinlerde merkezi sinir sistemi bozulmaya başlar, bu da kişiyi vücut sıcaklığındaki değişikliklere daha duyarlı yapar. Her iki yaş grubu da genellikle vücut su dengesini sağlamada zorluk yaşar ve bu da riski artırır. Sıcak havalarda askeri eğitim ve futbol ya da uzun mesafe koşuları gibi sporlara katılmak ve tarlada uzun süre çalışmak sıcak çarpmasına neden olabilecek durumlar arasındadır. Bazı ilaçlar vücudun susuz kalma ve ısıya tepki verme yeteneğini etkiler. Kan damarlarını daraltan (vazokonstriktörler), adrenalini bloke ederek kan basıncını düzenleyen (beta blokerler), vücudu sodyum ve sudan arındıran (diüretikler) veya psikiyatrik semptomları azaltan (antidepresanlar veya antipsikotikler) ilaçlar alınıyorsa, özellikle sıcak havalarda dikkatli olunmalıdır. Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu için kullanılan uyarıcı ilaçlar ile amfetamin ve kokain gibi yasa dışı uyarıcılar da kişiyi sıcak çarpmasına karşı daha savunmasız hale getirir. Kalp veya akciğer hastalığı gibi bazı kronik hastalıklar, sıcak çarpması riskini artırabilir. Obez olmak, hareketsiz olmak ve daha önce sıcak çarpması geçmişine sahip olmak da riski artıran durumlardır. Sıcak çarpmasının, ana bulgusu yüksek vücut ısısı (>40 C) olup, bilinç bozukluğu, konuşmada bozukluk, sinirlilik, davranış değişikliği, nöbet gibi yakınmalar görülebilir. Sıcak havaların neden olduğu sıcak çarpmasında, cilt sıcak, kuru ve kırmızı renktedir. Bulantı, kusma, baş ağrısı, çarpıntı görülebilen diğer yakınmalarıdır” dedi.

Önlemler

Sıcak çarpmasının tahmin edilebilir ve önlenebilir bir durum olduğuna dikkati çeken Değirmenciler, vatandaşlara sıcak havalarda dikkat etmeleri gereken hususları ise şöyle sıraladı;

“• Güneş ışınlarının dik geldiği 10.00-16.00 arasında mecbur kalınmadıkça dışarı çıkılmamalıdır.

• Sıvı alımı ihmal edilmemeli ancak mide şikayetlerine sebep olabileceği için çok soğuk ve buzlu içecekler tercih edilmemeli, ayrıca gazlı, kafeinli, alkollü içecekler tercih edilmemelidir.

•  Açık renkli, hafif, bol ve pamuklu kumaşlardan yapılan giysiler tercih edilmelidir. Açık havada geniş kenarlı bir şapka ve güneş gözlüğü ile korunmalı, koruyucu faktörü en az 30 olan bir güneş kremi kullanılmalıdır. Güneş kremi bolca ve her iki saatte bir - yüzüyor veya terleniyor ise daha sık - yeniden uygulanmalıdır.

• Dışarıda iken gölgeler tercih edilmeli, evde ise pencereler perde ya da benzeri ile gölgelendirilmelidir.

• Fiziksel aktivite ve spor yapılacaksa sıcaklığın daha düşük olduğu sabah ve akşam saatleri tercih edilmeli, her bir saatlik spor için en az 2-4 bardak ekstra sıvı alınmalıdır. 

• Bebek, çocuk, engelli bireyler ve hayvanlar kapalı ve park etmiş araçlarda kesinlikle bırakılmamalıdır. 

• Vücut ısısını dengelemek için sık aralıklarla duş alınmalı, mümkün değilse ayaklar, eller, yüz ve ense soğuk suyla ıslatılmalı veya silinmelidir. Sıcak havaya alışkın olmayan insanlar, özellikle sıcakla ilgili hastalıklara karşı hassastır. Vücudun sıcak havaya alışması birkaç hafta sürebilir. 

Bu önlemlere rağmen kişide nabız artışı, güçsüzlük, baş dönmesi, kramp, bilinç kaybı gibi belirtiler halinde en kısa zamanda, en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekmektedir. Etkilenen kişi gölgeye alınarak kıyafetleri çıkarılıp soğuk su veya buz paketleri ile alın, boyun, koltuk altı ve kasık bölgelerine soğuk uygulama yapılabilir. Kişinin bulantı ve kusması yoksa sıvı desteği sağlanmalıdır” şeklinde konuştu.